VeloTydzień Ekonomiczny 29 września 2025 r.

NAJWAŻNIEJSZE W TYM TYGODNIU

ZAGRANICA:

Na rynkach globalnych najważniejszym wydarzeniem tygodnia będzie publikacja danych z amerykańskiego rynku pracy – raportu NFP za wrzesień, poprzedzonego danymi ADP i ankietą JOLTS. Po słabych wynikach z lipca i sierpnia poprzeczka oczekiwań została ustawiona nisko, a ewentualnie mocniejsze dane mogłyby schłodzić oczekiwania rynku na szybkie obniżki stóp Fed. W Europie inwestorzy czekają na dane inflacyjne ze strefy euro, gdzie konsensus zakłada wzrost HICP do 2,2 proc. r/r, co jednak nie powinno zmienić nastawienia EBC. Uwagę przyciągną także finalne odczyty PMI oraz wystąpienia kluczowych przedstawicieli banków centralnych. Dodatkowym czynnikiem ryzyka politycznego w regionie będą wybory parlamentarne w Czechach 3–4 października, w których prowadzi partia ANO Andreja Babiša – jej powrót do władzy mógłby oznaczać zaostrzenie relacji z UE. W Mołdawii wygrała proeuropejska partia Mai Sandu, co oznacza, że proces integracji europejskiej tego kraju będzie nabierać tempa. 

POLSKA:

Na krajowym rynku kluczowym wydarzeniem tego tygodnia będzie publikacja we wtorek wstępnego szacunku inflacji CPI za wrzesień. Oczekuje się, że wskaźnik wzrośnie powyżej 3,0% r/r, głównie w wyniku efektów bazy związanych z ubiegłorocznym spadkiem cen paliw. W środę opublikowany zostanie także wrześniowy indeks PMI dla sektora przetwórczego, który prawdopodobnie pozostanie poniżej granicy 50 pkt, sygnalizując utrzymującą się słabość w przemyśle. Na nastroje eksporterów negatywnie wpływa pogorszenie koniunktury w strefie euro, co ogranicza szanse na szybszą poprawę w polskim sektorze przemysłowym. Złoty pozostaje stabilny wobec euro i umocnił się względem dolara, a rentowności krajowych obligacji wzrosły na krótszym końcu krzywej.

STAN  ROZSZERZENIA UNII

Mołdawianie w niedzielnych wyborach parlamentarnych opowiedzieli się za siłami proeuropejskimi, choć proces głosowania zakłócały rosyjskie działania hybrydowe. Mimo tych trudności Unia Europejska podtrzymuje obietnicę rozszerzenia o Bałkany Zachodnie, Mołdawię i Ukrainę do 2030 roku. Warto więc przyjrzeć się bliżej, jak przebiega ten proces.

Negocjacje członkowskie Mołdawii i Ukrainy z Unią Europejską rozpoczęły się formalnie w czerwcu 2024 roku, jednak w obu przypadkach proces jest na początkowych etapach. Mołdawia nie otworzyła jeszcze żadnego z sześciu klastrów negocjacyjnych, które zostaną podzielone na 33 rozdziały tematyczne. KE i władze mołdawskie liczą na otwarcie pierwszej konferencji akcesyjnej i rozpoczęcie konkretnych negocjacji np. w obszarze fundamentalnym (prawa podstawowe, wymiar sprawiedliwości) w niedalekiej przyszłości. Mołdawia dąży do pełnego członkostwa do 2030 roku. Mołdawia od 2014 r. ma umowę stowarzyszeniową z UE, w tym pogłębioną i kompleksową umowę o wolnym handlu (DCFTA). Kraj korzysta z unijnych funduszy na wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego – UE pomaga w uniezależnianiu się od rosyjskiego gazu i integracji z rynkiem energii UE.

W przypadku Ukrainy, mimo formalnego rozpoczęcia rozmów, proces negocjacji jest złożony i wymaga długotrwałej adaptacji prawa ukraińskiego do standardów UE. Negocjacje odbywają się na forum konferencji międzyrządowej, a zanim otworzone zostaną konkretne rozdziały, Komisja Europejska przeprowadza dokładny przegląd zgodności prawa. Węgry do tej pory blokują decyzję o otwarciu klastrów negocjacyjnych, ale Polska i KE wspierają Ukrainę w tym procesie. Negocjacje mają być rygorystyczne, a spełnienie wymogów reform pozostaje kluczowe. Ukraina z powodu wojny w relacji PKB per capita do średniej unijnej stała się jednym z najbiedniejszych krajów Europy.

Czarnogóra jest jednym z najbardziej zaawansowanych kandydatów do UE na Bałkanach Zachodnich. Negocjacje akcesyjne rozpoczęła w 2012 roku i od tego czasu otworzyła wszystkie 33 rozdziały negocjacyjne. Część z nich została już tymczasowo zamknięta, co świadczy o postępach w dostosowywaniu się do standardów UE. Głównym wyzwaniem dla Czarnogóry pozostają reformy w obszarze praworządności, w tym walka z korupcją oraz niezależność wymiaru sprawiedliwości. Czarnogóra planuje dołączyć do UE i strefy euro do 2028 roku, a rząd ma ambitny program zakończenia wszystkich rozdziałów negocjacyjnych do końca 2026 lub 2027 roku. Wiele państw członkowskich UE postrzega Czarnogórę jako lidera w regionie i docenia jej zaangażowanie w proces integracyjny.

Albania rozpoczęła negocjacje akcesyjne w lipcu 2022 roku. Proces negocjacji jest podzielony na klastry tematyczne, które ułatwiają systematyczne omawianie i spełnianie wymogów unijnych. Albania obecnie skupia się na negocjacjach dotyczących takich tematów jak polityka transportowa, sektor energetyczny, sieci transeuropejskie oraz ochrona środowiska. Władze albanskie podejmują działania na rzecz wdrożenia kluczowych reform, m.in. w obszarze rządów prawa, aby przyspieszyć negocjacje i zbliżyć się do pełnego członkostwa.

Macedonia Północna posiada status kandydata od 2005 r., ale pomimo długiego czasu oczekiwania, negocjacje utknęły głównie z powodu sporów dwustronnych, szczególnie z Bułgarią, które blokują otwarcie konkretnych rozdziałów negocjacyjnych. Macedonia ma problemy z implementacją zmian konstytucyjnych dotyczących uznania mniejszości narodowych, co jest warunkiem kontynuowania rozmów z UE. W efekcie sytuacja jest zamrożona od wielu lat, mimo wsparcia Komisji Europejskiej i pozytywnych raportów o postępach kraju. Macedonia Północna ostrzega też UE przed rosnącymi wpływami rosyjskimi w regionie, co podkreśla wagę szybkiej integracji tego kraju z UE.

Bośnia i Hercegowina uzyskała status kraju kandydującego do Unii Europejskiej pod koniec 2022 roku. Formalnie proces negocjacji członkowskich ma zostać rozpoczęty po spełnieniu przez ten kraj warunków określonych przez Komisję Europejską, które obejmują m.in. reformy w obszarze rządów prawa, przeciwdziałania korupcji i zorganizowanej przestępczości, zarządzania migracją oraz praw człowieka. Bośnia i Hercegowina musi też przeprowadzić reformy konstytucyjne i wyborcze. W marcu 2024 roku Europejska Rada podjęła decyzję o otwarciu negocjacji akcesyjnych, ale ich formalne rozpoczęcie zależy od faktycznego wdrożenia niezbędnych reform. Bośnia i Hercegowina od 2016 roku jest formalnie w procesie stabilizacji i stowarzyszenia z UE, a jej obywatele korzystają z ruchu bezwizowego do strefy Schengen od 2010 roku.

Serbia posiada status kraju kandydującego do UE od 2012 r. i prowadzi negocjacje akcesyjne, które formalnie rozpoczęły się w 2014 roku. Do 2025 roku Serbia otworzyła około 18 rozdziałów negocjacyjnych, z czego udało się zamknąć pozytywnie dwa. Główne wyzwania Serbii w procesie akcesyjnym to m.in. utrzymujące się napięcia ze względu na nierozstrzygniętą kwestię Kosowa, słaba kondycja gospodarcza, obawy o przestrzeganie zasad demokracji oraz spory dotyczące osądzenia sprawców zbrodni wojennych z czasów byłej Jugosławii. Serbia realizuje politykę balansowania między Wschodem a Zachodem, starając się jednocześnie utrzymać dobre relacje z Rosją, Chinami i innymi krajami, co czasem komplikuje proces dostosowania do wymogów UE. Mimo to władze Serbii deklarują, że celem jest dokończenie wszystkich niezbędnych reform i osiągnięcie pełnego członkostwa w UE.

Kosowo nie posiada statusu kraju kandydującego do UE. Jest jedynym państwem bałkańskim, które ubiega się o członkostwo, ale nie ma formalnego statusu kandydata. Powodem tego są m.in. fakt, że kilka państw członkowskich UE nie uznaje niepodległości Kosowa, co znacząco utrudnia jego integrację z Unią. Kosowo zmaga się też z wyzwaniami wewnętrznymi, takimi jak kryzys instytucjonalny i częste zmiany rządów. Dialog Kosowa z Serbią jest kluczowy w kontekście jego szans na integrację europejską, jednak ten proces utknął w martwym punkcie. Kosowo złożyło wniosek o członkostwo w UE w 2022 roku, ale pozostaje na etapie potencjalnego kandydata. Od 1 stycznia 2024 obywatele Kosowa mogą podróżować do strefy Schengen bez wiz.

Gruzja otrzymała status kraju kandydującego do UE w grudniu 2023 roku. Proces integracji jednak został w grudniu 2024 roku w praktyce zawieszony przez rząd Gruzji, co spowodowało niepokój zarówno wewnątrz kraju, jak i w Brukseli. Zawieszenie dotyczy dalszych kroków w realizacji niezbędnych reform, zwłaszcza w obszarze rządów prawa. Parlament Europejski wyraził poważne zaniepokojenie erozją rządów prawa w Gruzji oraz rosnącym wpływem partii rządzącej „Gruzińskie Marzenie”, związanego z miliarderem Bidziną Iwaniszwilim. Krytykował też fałszerstwa wyborcze podczas październikowych wyborów parlamentarnych 2024 roku i autorytarne tendencje obecnej władzy, co skutkowało formalnym zawieszeniem drogi Gruzji do UE do czasu przeprowadzenia uczciwych wyborów i zmian politycznych.

PODSUMOWANIE

Średni czas trwania negocjacji akcesyjnych to około 8–10 lat, co oznacza, że nawet w najbardziej sprzyjających okolicznościach pierwsze nowe państwa mogłyby przystąpić do Unii dopiero pod koniec lat 20. XXI wieku. Gdyby do 2030 r. zakończył się proces dla wszystkich obecnych kandydatów – Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Ukrainy i Mołdawii – liczba obywateli UE zwiększyłaby się o 70–75 milionów. Byłoby to największe rozszerzenie od 2004 r. W praktyce jednak najbardziej realnym scenariuszem do końca dekady jest przyjęcie 2–4 państw Bałkanów Zachodnich, zwłaszcza Czarnogóry, Serbii, Albanii i Macedonii Północnej, które są najdalej zaawansowane w negocjacjach. Ich droga do członkostwa nadal napotyka na przeszkody związane z tempem reform i wewnętrznymi blokadami politycznymi, ale pozostają one najbliższymi kandydatami. Mołdawia – mimo silnego wsparcia politycznego i formalnego otwarcia rozmów – prawdopodobnie nie zakończy procesu przed 2030 r. Jeżeli jednak Unia chce utrzymać swoje oddziaływanie w regionie i podtrzymać atrakcyjność integracji, powinna pomóc Kiszyniowowi przyspieszyć reformy. Umożliwiłoby to przekształcenie powolnego marszu Mołdawii w sprint i otworzyłoby w przyszłości realną ścieżkę członkostwa także dla Ukrainy.

Informacje i zastrzeżenia: Niniejszy materiał („Materiał”) ma charakter wyłącznie informacyjny oraz nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy - Kodeks cywilny, ani rekomendacji do zawarcia transakcji kupna, sprzedaży lub innego rodzaju przeniesienia któregokolwiek instrumentu finansowego. Bank dołożył wszelkich racjonalnych i niezbędnych starań, aby informacje zamieszczone w Materiale były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Informacje zawarte w Materiale nie mogą być traktowane jako propozycja nabycia którychkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego lub podatkowego ani jako forma świadczenia pomocy prawnej. Prognozy oraz dane zawarte w Materiale nie stanowią zapewnienia uzyskania określonych wyników jakichkolwiek transakcji finansowych ani przyszłych cen którychkolwiek instrumentów finansowych. Materiał nie stanowi badania inwestycyjnego ani publikacji handlowej w rozumieniu Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tej dyrektywy. Bank i jego spółki (podmioty) zależne oraz pracownicy tych podmiotów mogą być zainteresowani zawarciem lub być stroną transakcji finansowych, w tym zawartych na instrumentach finansowych, których wynik jest uzależniony od czynników (danych i informacji) wymienionych w Materiałach.

Administratorem danych osobowych jest VeloBank S.A. z siedzibą w Warszawie (00-843) Rondo Ignacego Daszyńskiego 2 C (Bank). Dane kontaktowe Banku: VeloBank S.A., Rondo Ignacego Daszyńskiego 2 C, 00-843 Warszawa, telefon: 664 919 797, formularz: https://www.velobank.pl/kontakt/formularz-kontaktowy. Dane kontaktowe Inspektora Ochrony Danych: iod@velobank.pl. Bank przetwarza dane osobowe w odpowiedzi na zainteresowanie otrzymywaniem raportów analitycznych (art. 6 ust. 1 lit. a RODO - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE). Masz prawo do żądania od Banku dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, a także prawo do przenoszenia danych. Masz prawo do wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Podanie danych osobowych jest dobrowolne. W razie jakichkolwiek pytań lub sugestii skontaktuj się z nami.