NAJWAŻNIEJSZE W TYM TYGODNIU

ZAGRANICA: 

Na rynkach globalnych uwagę przyciągają przede wszystkim wstępne odczyty wskaźników PMI za maj. W strefie euro i Niemczech oczekiwany jest umiarkowany wzrost indeksów zarówno w przemyśle, jak i usługach – choć sektor przemysłowy pozostanie poniżej granicy 50 pkt, sugerując dalszy spadek aktywności, to tempo tego spadku ma się zmniejszyć. Dane mogą jednak być zaburzone wpływem wydarzeń związanych z globalną polityką handlową. W USA inwestorów zaniepokoiły piątkowe słabe dane o nastrojach konsumentów oraz decyzja agencji Moody’s o obniżeniu ratingu kredytowego, co wywołało wzrost rentowności i spadki na rynku kontraktów. Dolar zakończył tydzień osłabieniem wobec euro, a inwestorzy czekają na wystąpienia przedstawicieli Fed i EBC, które mogą zarysować kierunki polityki monetarnej na kolejne miesiące.

W regionie uwagę zwraca sytuacja polityczna w Rumunii po niedzielnej II turze wyborów prezydenckich. Zwycięstwo centrowego Nicolae Dana oraz porażka prawicowego George’a Simiona zostały pozytywnie odebrane przez rynki. 

POLSKA: 

W nadchodzących dniach krajowi inwestorzy skupią uwagę na serii danych makroekonomicznych za kwiecień, które mogą dać wskazówki co do tempa ożywienia gospodarki. W środę poznamy wyniki z rynku pracy i produkcję przemysłową – oczekuje się utrzymania umiarkowanej dynamiki wynagrodzeń na poziomie około 8 proc. r/r oraz spadku zatrudnienia o 0,9 proc. r/r. Produkcja przemysłowa i budowlana mogły wzrosnąć względem marca w ujęciu odsezonowanym, jednak wysoka baza sprzed roku może ograniczyć roczne dynamiki. W piątek opublikowane zostaną dane o podaży pieniądza M3. Złoty pozostaje pod presją po niedzielnych wynikach wyborczych – kurs EURPLN przekroczył 4,28, a rentowności krajowych obligacji wzrosły w okolice 5,45 proc..

JAKIE UPRAWNIENIA W SFERZE GOSPODARCZEJ MA PREZYDENT?

Wczoraj odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich w Polsce. Według badania late poll przeprowadzonego przez Ipsos na zlecenie TVP, Polsatu i TVN, Rafał Trzaskowski zdobył 31,1 proc. głosów, a Karol Nawrocki 29,1 proc., co oznacza, że obaj kandydaci zmierzą się w drugiej turze zaplanowanej na 1 czerwca. Trzecie miejsce zajął Sławomir Mentzen z wynikiem 14,8 proc., a za nim uplasowali się kolejno Grzegorz Braun (6,3 proc.), Adrian Zandberg (5,2 proc.) oraz Szymon Hołownia (4,9 proc.). Frekwencja wyniosła według szacunków 66,8 proc. Oficjalne wyniki mogą się nieznacznie różnić od badania late poll. Prezydent w Polsce ma duży wpływ na politykę monetarną i niektóre aspekty polityki gospodarczej kraju na co warto zwrócić uwagę.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ma konstytucyjne uprawnienie do powoływania Prezesa Narodowego Banku Polskiego (NBP) na 6-letnią kadencję, za zgodą Sejmu, oraz do powoływania trzech z dziewięciu członków Rady Polityki Pieniężnej (RPP), również na sześcioletnie, niemożliwe do ponownego objęcia kadencje. Obecny prezes NBP, Adam Glapiński, został powołany przez prezydenta Andrzeja Dudę na drugą kadencję w maju 2022 roku, co oznacza, że jego kadencja zakończy się w maju 2028. Członkowie RPP powołani przez obecnego prezydenta to: Cezary Kochalski (grudzień 2019 – grudzień 2025), Iwona Duda (luty 2022 – luty 2028) i Gabriela Masłowska (październik 2022 – październik 2028). Najbliższy termin, w którym prezydent będzie mógł powołać nowego członka RPP, to grudzień 2025, natomiast nowego prezesa NBP – dopiero w maju 2028.

Prezydent RP ma ograniczone, ale istotne uprawnienia w zakresie gospodarki, które wynikają głównie z Konstytucji i ustaw. W odniesieniu do budżetu państwa, Prezydent nie odgrywa roli w jego tworzeniu, ale musi podpisać ustawę budżetową, by weszła w życie – nie ma jednak prawa weta wobec niej, a jedynie może skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego (w trybie kontroli prewencyjnej). Jeśli budżet nie zostanie uchwalony w ciągu 4 miesięcy od przedłożenia go Sejmowi, Prezydent ma prawo skrócić kadencję Sejmu.

W zakresie ustaw, Prezydent ma klasyczne uprawnienia legislacyjne: może podpisać ustawę, zawetować ją (czyli odmówić podpisania i zwrócić Sejmowi – odrzucenie weta wymaga większości 3/5 głosów w Sejmie), albo skierować ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej. Ma więc realny wpływ na kształtowanie polityki gospodarczej poprzez udział w procesie legislacyjnym, w tym ustaw o podatkach, ubezpieczeniach społecznych czy regulacjach rynku. Prezydent ma także kompetencje związane z ratyfikacją umów międzynarodowych, w tym gospodarczych, oraz może inicjować własne projekty ustaw, choć korzysta z tego prawa rzadko.

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej będzie miał formalny, lecz ograniczony wpływ na funkcjonowanie Rady Fiskalnej, która rozpocznie działalność w 2026 roku jako niezależny organ doradczo-analityczny ds. polityki budżetowej. Zgodnie z przyjętym modelem, Rada będzie liczyć siedmiu członków, z których każdego wskazuje inna instytucja – w tym Prezydent, który ma prawo nominować jednego kandydata. Wszyscy członkowie Rady są następnie powoływani przez Sejm za zgodą Senatu po przesłuchaniu przez komisje sejmowe. Tym samym głowa państwa uzyskuje realny wpływ na kształt osobowy tego strategicznego ciała, co może mieć znaczenie dla kierunku jego przyszłych rekomendacji fiskalnych.

Prezydent może być arbitrem stabilizującym państwo. Działania prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego w 2004 roku, związane z powołaniem rządu Marka Belki, stanowiły przykład aktywnego wykorzystania kompetencji głowy państwa w celu ustabilizowania sytuacji polityczno-gospodarczej kraju w obliczu kryzysu parlamentarnego. Po rezygnacji Leszka Millera i spadku poparcia dla lewicy, Kwaśniewski zdecydował się powierzyć misję tworzenia rządu technokratycznemu kandydatowi z doświadczeniem ekonomicznym, co miało zapobiec destabilizacji i uspokoić nastroje po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Dwukrotne powołanie Belki – w tym jedno w trybie art. 155 Konstytucji – pokazało, że Prezydent może odegrać kluczową rolę jako arbiter i stabilizator w okresie politycznej niepewności. Podobną rolę odgrywa Prezydent we Włoszech ze względu na miejszą stabilność polityczną niż w Polsce.

PODSUMOWANIE

Prezydent RP pełni ograniczoną, lecz istotną rolę w kształtowaniu polityki gospodarczej państwa. Wśród jego kluczowych kompetencji znajduje się mianowanie prezesa NBP oraz trzech członków RPP, co wpływa na politykę pieniężną. Choć nie uczestniczy w tworzeniu ustawy budżetowej, jego podpis jest niezbędny do jej wejścia w życie, a w razie opóźnień może rozwiązać Sejm, co stanowi silne narzędzie nacisku politycznego. W procesie legislacyjnym prezydent ma prawo zawetować ustawy, w tym gospodarcze, lub skierować je do Trybunału Konstytucyjnego, co może opóźnić lub zablokować reformy proponowane przez większość parlamentarną. Jego decyzje mogą mieć istotne skutki instytucjonalne i sygnałowe, szczególnie w okresach napięć politycznych lub zmian kursu gospodarczego.

Informacje i zastrzeżenia: Niniejszy materiał („Materiał”) ma charakter wyłącznie informacyjny oraz nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy - Kodeks cywilny, ani rekomendacji do zawarcia transakcji kupna, sprzedaży lub innego rodzaju przeniesienia któregokolwiek instrumentu finansowego. Bank dołożył wszelkich racjonalnych i niezbędnych starań, aby informacje zamieszczone w Materiale były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Informacje zawarte w Materiale nie mogą być traktowane jako propozycja nabycia którychkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego lub podatkowego ani jako forma świadczenia pomocy prawnej. Prognozy oraz dane zawarte w Materiale nie stanowią zapewnienia uzyskania określonych wyników jakichkolwiek transakcji finansowych ani przyszłych cen którychkolwiek instrumentów finansowych. Materiał nie stanowi badania inwestycyjnego ani publikacji handlowej w rozumieniu Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) 2017/565 z dnia 25 kwietnia 2016 r. uzupełniającego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE w odniesieniu do wymogów organizacyjnych i warunków prowadzenia działalności przez firmy inwestycyjne oraz pojęć zdefiniowanych na potrzeby tej dyrektywy. Bank i jego spółki (podmioty) zależne oraz pracownicy tych podmiotów mogą być zainteresowani zawarciem lub być stroną transakcji finansowych, w tym zawartych na instrumentach finansowych, których wynik jest uzależniony od czynników (danych i informacji) wymienionych w Materiałach.

Administratorem danych osobowych jest VeloBank S.A. z siedzibą w Warszawie (00-843) Rondo Ignacego Daszyńskiego 2 C (Bank). Dane kontaktowe Banku: VeloBank S.A., Rondo Ignacego Daszyńskiego 2 C, 00-843 Warszawa, telefon: 664 919 797, formularz: https://www.velobank.pl/kontakt/formularz-kontaktowy. Dane kontaktowe Inspektora Ochrony Danych: iod@velobank.pl. Bank przetwarza dane osobowe w odpowiedzi na zainteresowanie otrzymywaniem raportów analitycznych (art. 6 ust. 1 lit. a RODO - Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE). Masz prawo do żądania od Banku dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, jak również prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania, a także prawo do przenoszenia danych. Masz prawo do wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych. Podanie danych osobowych jest dobrowolne. W razie jakichkolwiek pytań lub sugestii skontaktuj się z nami.